Verslag Cliënt & Politiek In den Draai Datum: 27-01-2016
Met veel voldoening kijkt de Cliëntenraad Deurne terug op de eerste bijeenkomst Cliënt & Politiek.
Het doel van deze bijeenkomst om een brug te slaan tussen cliënt en politiek, waarbij cliënten de ruimte
krijgen om hun ervaring te delen met de politiek is naar onze mening geslaagd.
Allereerst willen wij dan ook dank en bewondering uitspreken voor alle cliënten die hun ervaringen hebben
willen en durven delen.
Na het horen van de verhalen zou je kunnen zeggen dat het – helaas – niet zo vanzelfsprekend is om dat
te doen.
Uiteraard is er ook dank voor alle commissie leden die aanwezig konden zijn.
Dat de cliënten hun verhaal konden vertellen, is ook mede doordat de commissie leden echt geïnteresseerd
waren en ze de ruimte gaven aan de cliënt.
De cliëntenraad is van mening dat dit een goed signaal is en dat het wellicht de drempel verlaagd voor
meer mensen om hun ervaring te delen.
Na afloop van de bijeenkomst is er nog met enkele commissieleden nagepraat en daarvan kregen we
het idee dat daarmee ogen en oren geopend waren.
Een kleine kanttekening die werd geplaatst was, dat er nu vooral de schrijnende,
dan wel negatieve ervaringen gedeeld werden en dat als het goed gaat je het niet hoort.
Weliswaar met de toevoeging dat ieder van deze slechte ervaringen er al één te veel is.
De Cliëntenraad Deurne is het daar gedeeltelijk mee eens. Ja er zijn veel schrijnende
ervaringen gedeeld en ja iedere slechte ervaring is er al één te veel, maar nee er zijn niet alleen
negatieve ervaringen gedeeld.
Positief kunnen we de wil van Cliënten zeker noemen. Mensen willen iets terug doen voor de
maatschappij en mensen willen vooruit en mensen zijn in ieder geval blij dat er zoiets bestaat als
een sociaal vangnet. De frustratie en negativiteit lijkt voort te komen uit een soort inflexibiliteit van
instanties. Gebrek aan maatwerk.
Over maatwerk gesproken. De cliëntenraad heeft het signaal opgevangen dat het traject Deurne
Werkt als zeer positief wordt ervaren. Waar werkplein Helmond ook spreekt over maatwerk – lijkt
het in het Deurne Werkt traject geen holle kretologie te zijn. Er wordt hier gekeken naar wat mensen
al wel hebben en hoe ze daar mee door kunnen gaan. Zoals bijvoorbeeld vrijwilligerswerk. Als er
hulp nodig is wat niet direct opgelost kan worden binnen het Deurne Werkt traject, zoals in een
verhaal naar voren kwam – wordt men doorverwezen binnen het netwerk om te kijken hoe het wel
kan. Kortom; mensen worden niet zomaar van het spreekwoordelijke kastje naar de muur gestuurd
en dat is goed nieuws!
Wat betreft de negatieve ervaringen kunnen we een aantal dingen onderscheiden. Cliënten geven
aan dat ze zich zo afhankelijk of misschien wel afhankelijk gemaakt voelen, dat velen zich niet
durven uit te spreken. De angst een boete te krijgen of helemaal geen uitkering te krijgen is groot,
waardoor er veel door cliënten geslikt wordt. Dit wordt gevoed door de brieven die cliënten krijgen
maar ook door uitspraken van werknemers bij het werkplein. Deze worden als dreigend, intimiderend
en soms zelfs als denigrerend ervaren.
Bij gezondheidsproblemen worden mensen toch 'verplicht' te komen, anders komt de uitkering in gevaar.
Mensen krijgen opmerkingen van sommige begeleiders te horen dat het steuntrekkers zijn of andere
denigrerende opmerkingen.
Een uitspraak van een cliënt was dat in Nederland criminelen onschuldig zijn tot het tegendeel is
bewezen, maar dat als je in de bijstand zit, je sowieso een fraudeur of 'steuntrekker' door eigen schuld
bent en dat ze dus eigenlijk hun onschuld moeten bewijzen.
Ook zou je kunnen stellen dat het vertrouwen in het werkplein Helmond laag is. Er zijn mensen die
in een korte periode meerdere keren van ambtenaar/ klantbegeleider wisselen, zonder dat ze daar
zelf inspraak in hebben. Er is gezegd dat de begeleiders uitzendkrachten zijn. Ook krijgen sommige
cliënten hun begeleider helemaal niet te zien. Er is dan wel contact via mail of telefonisch, maar er
is soms behoefte om de klantbegeleider te zien, wat dus niet altijd gebeurt.
Ook wordt niet alle informatie gegeven.
Informatie over mantelzorg & vrijwilligerswerk is er onvoldoende. Mensen worden met name
aangesproken op de plichten en niet op hun rechten. Ook ontstaat er de indruk dat het werkplein in
Helmond met name in het belang van Helmond handelt.
Er zijn mensen die ondanks dat ze in Deurne vrijwilligerswerk hadden, toch in Helmond hun 'verplichte'
tegenprestatie moeten doen. Het gevoel van willekeur of het gevoel dat het afhankelijk zijn van welke
ambtenaar je tegenover je hebt is ook groot.
Er zijn dus mensen die wel gewoon in Deurne vrijwilligerswerk mogen, terwijl anderen dat niet mogen.
Dit wordt als zeer wrang ervaren. Zeker als je zelf stappen onderneemt om vrijwilligerswerk te doen en dat
het dan aan de kant wordt geschoven.
Werkplein Helmond bezigt vaak het motto 'Eigen regie en eigen verantwoordelijkheid', maar het lijkt er op
dat dat alleen geldt als het in het straatje van Werkplein Helmond past.
Er is grote onduidelijkheid over de 'verplichte tegenprestatie' dan wel de 're-intergratie' trajecten.
Men doet bijvoorbeeld 12 uur in de week huishoudelijk werk in Helmond in plaats van het eigen
gekozen vrijwilligerswerk, of wordt doorverwezen naar Dorel of andere takken binnen Atlant.
Er wordt ze niet duidelijk of onvoldoende duidelijk gemaakt onder welk traject dit valt. Is het nu
tegenprestatie of re-integratie. Sterker nog, veel mensen weten niet eens het verschil. Men doet dus
werkzaamheden in de veronderstelling dat dit verplicht vrijwilligerswerk is, wat voelt als een baan
dat betaald dient te worden.
In het geval van het huishoudelijk werk – is er een vrouw die nu precies hetzelfde doet als waar ze eerst
voor betaald kreeg. Ook het productiewerk bij Dorel of bij Peelland @ Work komt zo over. Het lijkt zelfs zo
dat die grens ook voor werknemers van het Werkplein of Atlant groep niet te onderscheiden is. Verder
dan een 'dit is nu eenmaal wettelijk verplicht, of wettelijk zo bepaald' komt de uitleg meestal niet.
Verder zijn er schrijnende gevallen over het inkomen en de kostendelersnorm.
Een gescheiden moeder met alle lasten achtergelaten alsook de zorg van haar (inmiddels volwassen) dochter, kan
haar dochter niet bij haar thuis laten wonen, daardoor kan de dochter niet sparen om uiteindelijk een
eigen woning te kunnen zoeken. Gevolg is dat de dochter met tegenzin bij de vader woont en af en
toe op bezoek komt. Echter als de dochter volgens de sociale recherche te vaak bij moeder is, kan
deze concluderen dat ze bij moeder woont en dat de uitkering dus stop gezet dient te worden.
Een ander verhaal kwam van een vrouw die weduwe was geworden en door een medewerker van
het werkplein werd verteld dat ze geluk had want ze had volgens een regeling recht op een extra
bedrag per maand. Niet dat dit veel was, maar desalniettemin was het wel een extra financiële
impuls. Echter kreeg ze na een tijdje te horen dat het fout beoordeeld was. Gevolg het extra bedrag
terugbetalen – wat al uitgegeven was – en een boete. Wat nog extra wrang overkwam is dat hoewel
de medewerker van het werkplein toegaf fout te zijn, en dat mevrouw de medewerker uit mocht
schelden. Mevrouw wist zich daar geen raad mee. Hoezo uitschelden? Wat schiet ik daarmee op?
En dan zit ik daarna nog steeds in de zelfde situatie, namelijk met helemaal niks. Het idee dat
medewerkers soms echt geen idee hebben wat de werkelijke gevolgen zijn voor mensen, is niet eens
vergezocht. Ook voedt het de verontwaardiging dat men heeft als zij – al is het niet een expres – een
foutje maken het meteen afgestraft wordt, terwijl er aan de andere kant genoeg fouten worden
gemaakt die makkelijk terzijde worden gelegd.
Wat ook nog naar voren kwam is dat mensen soms met meerdere instanties tegelijk zitten, maar dat het
lastig is onderscheid te maken tussen het één en het ander. Dit wellicht omdat beide een enorme impact
hebben op het dagelijks leven van de cliënt en dat het daardoor in elkaar overloopt. Zo zijn er mensen
met schuldsanering waar ze aan regels moeten voldoen en ze moeten bij het werkplein aan regels
voldoen. Soms zijn die regels tegenstrijdig met elkaar – of zo komt het in ieder geval over bij cliënt, dat het
eerder de problemen versterkt dan dat het de problemen oplost. De cliënt heeft dan het gevoel gevangen
te zitten in het bekende kast en muur spel Daarnaast is het zo dat er vaak in ambtelijke taal wordt
gecommuniceerd, wat voor veel mensen als moeilijk wordt omschreven en het er niet duidelijker op wordt.
De behoefte aan één persoon of in ieder geval eenduidigheid om de situatie te verhelpen is groot.
Ook hier is het vermelden van Deurne Werkt het noemen waard. Er is een man die nu via Deurne Werkt
in contact is gekomen met iemand die hem helpt stap voor stap aan de problemen te werken. Dat is iets
wat erg gewaardeerd werd door de man. Er zat eindelijk na jaren wat vooruitgang in.
Het laatste wat nog is opgevallen in de gesprekken met cliënten is dat ze het gevoel hebben dat part
time werk niet loont. Je wordt dan alsnog niet met rust gelaten en er is dus eigenlijk sprake van een
dubbele druk. Men gaat dan liever voor een fulltime baan – ook al zijn daar minder kansen in. Dan
zijn ze er in ieder geval helemaal vanaf.
Ook mensen die al parttime werk hebben vinden het niet makkelijk. Er komt een heleboel administratie
bij kijken en mocht bijvoorbeeld de loonstrook niet op tijd binnen zijn, dan komt er ook nog geen uitkering.
Ongeacht of het de fout is van de cliënt, of dat het door administratieve redenen van het bedrijf komt,
is niet van toepassing. Er lijkt ook daarin weinig flexibiliteit te zijn.
Dat de eerste bijeenkomst veel heeft losgemaakt, daar zijn wij van overtuigd en we zijn dan
ontzettend dankbaar op iedereen die heeft meegewerkt. Den Draai voor de ruimte, de commissieleden en
de wethouder voor hun luisterend oor en uiteraard de mensen die hun ervaring hebben willen delen.
Uiteraard zijn er nog enkele punten waar ook wij als cliëntenraad nog over
zullen evalueren om een eventuele toekomstige bijeenkomst te kunnen organiseren.
Namens de Clientenraad Werk en Inkomen Deurne,
Johnny Mirer